Canlı Döviz Kurları: Bugün Dolar Kaç TL?

Döviz kurları, ekonomi ve finans literatüründe çok geniş bir yelpazede kitleleri ilgilendiren kavramların başında gelir. Doğrudan veya dolaylı olarak, farkında olsanız da olmasanız da döviz kurları sizi ilgilendirir. Bir başka ifadeyle "dolar kaç TL?", "döviz kurları bugün ne kadar?" gibi soruların yanıtları sadece döviz yatırımı yapanlar veya finansal piyasalarda aktif olanlar için değil, açık ekonomi modelini benimsemiş her ülkenin vatandaşlarını dolaylı yollardan da olsa ilgilendirir. Örneğin, birçok ülkede olduğu gibi enerji başta olmak üzere ithal edilen tüm mal ve hizmetlerin fiyatı o ülkenin para biriminin içerisinde olduğu döviz kurları ile ilgilidir. Finansal piyasalarda yatırımı olmayan bir vatandaş için dahi döviz kurları günlük, finansal yaşantısını etkileyebilecek kadar önemlidir. İçeriğimizin devamına göz atarak döviz alma veya döviz satmak gibi finansal işlemlerde size yardımcı olabilecek soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.

Döviz Kuru Nedir?Döviz kuru, en basit tanımıyla bir ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleri karşısındaki değeridir. Yani bir başka ifadeyle; para birimleri arasında dönüşüm yapılabilmesinde kullanılan sayısal değerlerdir. Döviz kurları yayın olarak kullanılan 4 farklı türden bahsedebiliriz. Nominal kur, iki ülke para birimi arasındaki değişim oranıdır ve doğrudan matematiksel olarak belirlenir. Aksi belirtilmedikçe döviz kuru ifadesi ile belirtilmek istenen kur nominal kurlardır. Reel kur ise bir ülkenin para biriminin değerinin diğer ülke para birine karşı değerinin enflasyon oranında düzeltilmiş halidir. Ülkedeki döviz kuru değerlerinden bağımsız olarak yaşanan fiyat artışlarının ya da düşüşlerinin kurlar üzerindeki etkisinin arındırılmasıyla elde edilen kurlardır.

Çapraz kur, üç ülke para biriminin birbirleri arasındaki değişim oranları için kullanılan kur türüdür. Genellikle iki ülkenin para biriminin üçüncü ülke para birimiyle tanımlanmasıdır. Günümüzde dominant para birimi ABD Doları olduğu için iki ülkenin ticaretinde çapraz kur olarak işlem görmektedir.

Efektif döviz kuru ise bir ülkenin para birimindeki değer değişimlerinin daha net anlaşılabilmesi için kullanılan bir kur belirleme yöntemidir. Bir ülkenin yoğun dış ticaret yaptığı ülkelerin para birimlerinden oluşan sepete göre kur hesaplanır. Böylece kurun hassasiyeti artırılırken o ülke para biriminin değerindeki değişiklikler daha sağlıklı bir şekilde analiz edilebilir.

Döviz Kurları Nasıl Belirlenir?

Döviz kuru hesabının nasıl yapıldığını basit bir şekilde özetlemeye çalışalım. Döviz kurlarının belirlenmesinde aynı mal için bir iki farklı ülkede ödenen tutar dikkate alınır. Örneğin, herhangi bir mal için bir ülkede atfedilen değer 100 X olsun aynı malı bir başka ülkeye götürdüğünüzde o mala biçilen değer 75 Y olsun. Bu durumda aynı mal üzerinden X para biriminin Y para birimi cinsinden ya da Y para biriminin X para birimi cinsinden ifade edebiliriz. Örnekteki belirlenen mal üzerinden Y para biriminin daha değerli olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü aynı malı alabilmek için Y cinsinden para birimi ile daha az ödeme yapmak yeterli olmaktadır. X ve Y para birimleri için nominal döviz kuru hesabı yapılabilir. Dolar kuru(Dolar/TL gibi X/Y kuru şeklinde hesaplama yapıldığında 100/75 işlemi sonucunda kur değeri 1,33 olacaktır. Bu şekliyle hesaplandığında 1 birim Y parasına karşılık olarak 1,3 birim X'e ihtiyaç vardır. Aynı kur için ters bir şekilde kur hesabı yaparsak; yani Y/X kuru için 75/100 işleminden 0,75 olur.

Günümüzden, gerçek para birimleri ile örneği bir kez daha tekrarlayalım. Yaygın gösterim ve kur hesaplama biçimiyle dolar/TL kurunun canlı döviz kuru 25 değerinde olduğunda; 1 ABD Dolarını 25 Türk Lirası ile takas edebileceğiniz anlamına gelir. Ancak gösterimi tersine çevirdiğinizde; bir başka ifadeyle TL/Dolar kuru şeklinde vermek istediğinizde değer 0,04 olur. Bu haliyle ise 1 TL alabilmek için sahip 0,04 ABD Dolarına ihtiyacınız vardır.

Anlık döviz kurları hakkında bilgi verilen alanlarda kur değerinin ifade edilme şekline özellikle dikkat edilmelidir. Türk Lirasının dolar kuruna değerini canlı olarak takip ettiğinizde dolar alış satış kurları için karşınıza çıkan değerler, genellikle Dolar/TL şeklinde olacaktır. Canlı döviz kuru olarak görüntülediğiniz gösterim şekli ise de genellikle Dolar/TL şeklindedir.

Dalgalı Döviz Kuru ve Sabit Kur Ne Demek?

Döviz kurları için ülkeler bazında farklı uygulama yöntemleri mevcuttur. Gelişmiş ülkelerin birçoğunda döviz kurları serbest piyasa koşullarında belirlenir. Türkiye'de de serbest piyasa dolar, euro ve sterlin başta olmak üzere major para birimlerinin Türk Lirası karşısında değer biçildiği piyasalardan biridir.

Serbest piyasa belirlenen döviz kurları dalgalı kur rejimidir. Dalgalı kur tanım olarak, bir ülke para biriminin yabancı para birimleri karşısında değerinin arz talep prensiplerine uygun bir şekilde ve söz konusu ülkelerin ya da küresel ekonomide yaşanan gelişmelere göre değerinin belirlendiği kur rejimidir. Dalgalı kur rejiminin uygulandığı piyasalarda ülkeleri ekonomi yönetimleri ve merkez bankaları kurlara doğrudan müdahale etmek yerine kuru etkileyen politika araçları ile kuru etkilemeye çalışır. Bu durumda uygulanan para politikaları veya alınan kararlar arz talep dengesi üzerinden kurlara etki eder.

Sabit kur rejiminde ise ülkelerin ekonomi yönetimleri ya da çoğu zaman merkez bankaları dönemsel olarak döviz kurlarını kendileri belirler. Sabit kur rejimi serbest piyasa ekonomisinin benimsendiği ülkelerde geçerli değildir. Piyasalar ve piyasalarda dolaşan küresel sermaye sabit kur rejimi ortamını tercih etmez.

Genel itibari ile sabit kur rejimi ile dalgalı kur rejimi en çok kabul gören uygulamalar olmasına karşın bu iki yöntem arasında kur rejimleri de bulunur. Bunlardan biri olarak kabul edilen müdahaleli dalgalı kur rejiminde merkez bankalar farklı yöntemlerle döviz piyasalarına müdahale edebilir. Bu müdahaleler yüksek oynaklığın olduğu dalgalı kur rejimi durumlarında kur hesaplamasına dahil olan paranın sahibi olan merkez bankalarının ya da devletlerin yüklü miktarlarda alım veya satım yaptığı uygulamalardır.

Serbest Piyasa Döviz Kuru ve Bankalar Arası Döviz Kuru Ne Demek?

Dalgalı kur rejiminin uygulandığı ekonomilerde döviz kurları canlı olarak arz ve talebe göre belirlenir. Türkiye'de serbest kur, alıcıların ve satıcıların karşı karşıya geldiği arz ve talebe göre kurların serbest bir şekilde hareket edebildiği kurlardır.

Türkiye'de her döviz bürosu kendi politikalarına göre, piyasalardan çok daha kopmamak kaidesiyle arz ve talebe göre döviz kurunu belirleyebilir.

Piyasalarda döviz kurlarıyla ilgilenenlerin karşısına çıkan bir diğer döviz kuru da bankalar arası döviz kurlarıdır. 1990'ların başından itibaren çalışan bankalararası döviz piyasasında, bankalar, kurumlar ve özel finans kurumları döviz takası yaparlar. Bu piyasada bankalar, döviz kurlarını özel iletişim kanalları aracılığıyla arz ve talebe göre belirler, bu sayede değerler ortaya çıkar. Serbest piyasa döviz kurları açısından referans olarak bir kur değerinin belirlenmesi güçlüğüne karşın bankalararası döviz piyasasında kurlar üzerinden referans belirlenmesi daha kolaydır.