Cari açık ülkelerin başka ülkelerle olan finansal ilişkilerinde sattığından fazla değerde aldığı sonucunun ekonomik verilerle hesaplandığı bir dış ticaret hesaplama enstrümanıdır.
İthalat ile ihracattan oluşan dış ticaret işlemlerinin genel durumu ülke ekonomisinde büyük öneme sahiptir. Cari açık ihracatın ithalatı karşılayamaması halinde oluşan eksi farkla açıklanabilir.
Bir ülkeye yabancı devletlerden giren yatırıma yönelmiş veya direk tüketilmek için alınmış para veya ürünlerin ülke dışına satılan hizmet ve ürünlerin maddi değerinden yüksek olmasıyla ortaya çıkan dış ticaretin negatifliği durumuna verilen isim cari açıktır. İhracat ve ithalat arasındaki oluşan ithalatın fazlalığına bağlı durumu açıklayacağımız cari açık nedir sorusundan hareketle ülkenin dış ticaret açığı ile cari açığının hemen hemen aynı anlama geldiği ifade edilebilir.
Finansal kredilendirme kuruluşlarının ve kredi derecelendirme kuruluşlarının ülkelerin cari açıklarına göre ekonomik görünümlerini belirleyebilmeleri de mümkündür. Fakat cari açığın yüksek oluşu her durumda ve her koşulda ülkenin zararına olan bir durum olmayıp bazı faydalı olduğu istisnai cari açık durumu söz konusu olabilmektedir.
Ülkeleri iç yatırımları destelemek için cari açığı artırıcı şekilde yatırıma yönlenen paralar alması eğer dış borçlanma faizinden maliyet olarak uygun olabiliyorsa dış ticaret açığının bir başka deyişle cari açığın olumsuzluğundan bahsedilmeyebilir.
Ekonomik veriler ve hesaplamalar dışarıdan göründüğü gibi basit toplama çıkarma işlemleri ile ya da bir takım yüzdesel verilerin elde edilmesi olarak kolay süreçler değildir. Birçok etkene ve katsayıya bağlı ekonomi ve finans uzmanları tarafından detaylarına hâkim olunan bu hesaplamalara istatistikçi ve yazılım mühendislerince de dijitalleşmesi aşamasında katkıda bulunulur.
Dış ticaret denilince ilk akla gelen verilerden ve göstergelerden biri olan cari açık nasıl hesaplanır formülü ve yöntemleri sizlerle anlaşılır bir şekilde paylaşalım. Bu hesaplamanın başında bilinmesi gereken ödemeler dengesi olarak söyleyebileceğimiz cari dengenin birkaç unsuru bulunduğudur. Bu unsurlar sermaye hesabı ile birleştirilerek toplam hesap sonucunda çıkan veriler değerlendirilir.
Cari açık hesaplanması sürecinde cari dengeyi oluşturan unsurlar, sigorta veya turizm gibi hizmetlerin oluşturduğu hizmetler dengesi, mal dengesi ile birlikte doğrudan veya dolaylı yatırımların kapsadığı yatırım gelirleri dengesinin yanı sıra bir de yurt dışından çalışanların getirip ülkeye kazandırdığı dövizlerden oluşan cari transfer işlemlerinin toplamı bulunur.
Tüm bu cari denge unsurlarının toplanması ile elde edilen sonucun durumuna göre cari hesap tamamlanmış olur. Eğer bu hesaplama ve işlemlerin ardın çıkan sonuç pozitifse ihracat ithalatı tümüyle karşılıyor demektedir. Hesaplanan sonuç dengede yani eşitse cari dengeden söz edilebilir. Fakat hesaplamalar neticesinde elde edilen sonuç negatif bir veri ise cari açık var demek anlamına gelmektedir.
Tanımından ve hesaplamasından söz ettiğimiz cari açığın azaltılmasına dair neler yapılacağına da yer vermek gerekir. Peki cari açık nasıl azaltılır cari denge sağlanması için ihracat miktarını artırıp ithalatı kısmak yeterli midir bunları ele alalım. Cari açık ithalat ve ihracat edilen mal ve hizmetlerin miktarının çokluğu ya da azlığı ile değil söz konusu ürünlerin değerleri neticesinde şekillenmektedir.
Bu nedenle düşük döviz getirili ihracat ürünlerinin miktarının artırılarak değil niteliğinin artırılıp daha kıymetli ihracat ürünleri sağlayarak cari açık azaltılabilir. Bir başka cari açık azaltma yöntemi de ülkenin ithalata bağımlı olduğu ürünlerin ülke içi potansiyellerle karşılanmaya çalışılarak ithalat azaltılmış ve doğal olarak cari açık da azaltılmış olur.
Ülke ekonomilerinin algılanma göstergelerinden olan, dış ticaret durumunu anlamamızı sağlayan cari açık cari dengenin eksi olduğu durum olarak bilinmesi yeterlidir.